ÇOCUĞUM OKULA HAZIR MI?
Çocukların hayatındaki her yeni başlangıç elbette çok kıymetlidir. Bunlar arasında ilkokul başlangıcı gelişimsel süreç içinde en kritik dönemlerden biri olarak karşımıza çıkar. Ebeveynler olarak bu süreçte çocuğumuza yapacağımız rehberlik sürecin daha sağlıklı ilerlemesine destek olacaktır.
Sürece hazırlık aşamasında kullanacağımız dil de çok kıymetlidir. “Artık oyun zamanı bitti, ödevlerini yapacaksın, yazı yazacaksın!” gibi cümleleri kullanmamakta fayda var. Olumlu kalıpları kullandığımız, çocukların dünyasında kaygı yaratmayacak cümleler kullanmak oldukça önemlidir.
“Büyümek ne kadar güzel, önümüzdeki yıl okumayı ve yazmayı öğreneceksin bu sayede daha çok bilgi edineceksin.” Gibi çocukların ilgilerini ve meraklarını canlandırabilecek cümleler kullanılabilir.
Okul Olgunluğu Nedir?
Bu dönemde sıklıkla karşılaştığımız kavramlardan biri de okul olgunluğudur.
Okul olgunluğu bir çocuğun ne kadar zeki ya da yetenekli olduğuyla ilgili değildir.
Okula hazır bulunuşluk ya da okul olgunluğu olarak adlandırdığımız kavram; çocukların fiziksel, zihinsel, sosyal ve psikolojik yönlerden ilköğretim kademesini sağlıklı olarak yürütebilecek şartları taşıması anlamına gelir. Çocuğun bu gelişim alanlarında yeterli olgunluğa sahip olup olmadığını belirlemeden yalnızca takvim yaşına bakılarak okul sürecine başlamak süreç içinde birçok problemle karşılaşılmasına neden olacaktır. Gelişimin objektif olarak değerlendirilmesi de oldukça kıymetlidir. Hazır bulunuşluğu göz önünde bulundurulmadan okula başlayan çocuklarda ayrılık kaygısı, okul fobisi, arkadaş edinme ve iletişim kurmada güçlükler, kurallara uymama, dikkat eksikliği gibi problemlerle karşılaşılabilir.
Çocukların okul olgunluğunu belirlemeye yönelik uygulanan en kapsamlı testlerden biri de Metropolitan Okul Olgunluğu Testidir.
Metropolitan Okul Olgunluğu Testi
Metropolitan Okul Olgunluğu testi; çocukların okula hazır bulunuşluk düzeylerini çeşitli gelişimsel alanları gözeterek saptamaya yardımcı olur.
- Nesne bilgisi
- El-göz koordinasyonu
- İnce motor
- Kelime bilgisi
- Neden-sonuç ilişkisi
- Yönerge takibi
Gibi alt beceri alanlarını ölçerek çocukların ilkokula hazır olup olmadıklarını belirler.
Gelişimsel olarak çocukların durumunu öğrenmek ve okul sürecine destek olabilmesi açısından ebeveynlerin bu testi yaptırarak karar vermesi oldukça kıymetlidir.
Peki çocukların okula hazır bulunuşluklarının değerlendirilmesi neden önemlidir?
Birinci sınıf çocuklar için temelin oluşmaya başladığı dönemdir. Dolayısıyla temelin sağlam oluşmadığı durumlarda ara sınıflarda problemlerle karşılaşılma ihtimali yüksektir.
Okul olgunluğu yalnızca bilişsel gelişim alanını kapsamanın da ötesinde diğer gelişim alanlarını da içine alan kapsamlı bir kavramdır.
Okul olgunluğu; zihinsel, bedensel, sosyal-duygusal ve dil gelişimi alanlarındaki gelişimi kapsayan bütünsel bir süreçtir. Çocukların bu becerilere ne düzeyde sahip olduğunu çocukları gözlemleyerek öğretmenleriyle iletişim halinde olarak ve ilkokula hazır bulunuşluk envanterleri uygulanmasını isteyerek belirleyebilirsiniz.
Çocukların çok yönlü olarak değerlendirilmesinin ardından hazır bulunuşluk düzeyleri belirlenerek süreç planlaması yapmak çok daha sağlıklı olacaktır.
İlkokula başlamadan önce çocukların sahip olması gereken birtakım beceriler vardır. Bu becerilere birkaç örnek vermemiz gerekirse;
- Çocuğun ebeveyninden ayrışması
- İsteklerini konuşarak ifade edebilmesi
- Dürtüselliğinin daha dengeye oturmuş olması
- Akran etkileşimini sürdürebilmesi
- Yönerge takibi yapabilmesi
- Dikkat süresinin gelişimsel süreç içinde artış göstermesi
- Özbakım becerilerini kendisinin giderebiliyor olması
Çocukların ilkokula hazırlık sürecinde temel becerilerini geliştirmek için neler yapılabilir?
Yapılan araştırmalar okulöncesi eğitime devam eden çocukların ilkokul hazır bulunuşluk düzeylerinin daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Okulöncesi dönem çocukların birçok beceri alanında desteklendiği bir süreçtir. Dolayısıyla okulöncesi eğitim çocukların okul olgunluğunun oluşmasını sağlayan becerilerin kazandırılmasında önemli rol oynar.
Ebeveynler olarak bu süreci destekleyebilmek adına uygulayabileceğiniz basit ama etkili birçok adım var.
- Çocuklarınıza yaş düzeylerine uygun sorumluluklar verebilirsiniz.
- Günlük yaşam akışı içinde karşılaştıkları problemleri çözebilmeleri için alan tanıyabilirsiniz.
- Özbakım becerilerini geliştirebilir kıyafetlerini giymelerine ve tuvalet ihtiyaçlarını kendilerinin giderebilmelerine teşvik edebilirsiniz.
- Kelime dağarcıklarını güçlendirmek adına kelime oyunları oynayabilir etkileşimli kitap okuma saatleri oluşturabilirsiniz.
- Dikkat becerilerini güçlendirecek aktiviteleri süreçlerinize dahil edebilirsiniz.
- El kaslarını geliştirecek çalışmalar yapmak da oldukça kıymetlidir. Ebeveyn-çocuk etkileşiminin de ön planda olacağı hamur yoğurma, toprakla oynama, kesme-buruşturma-koparma çalışmaları yapabilirsiniz.
Hepinize keyifli başlangıçlar dilerim.
Sağlıcakla kalın.
Psk. Dan. Beyza Dokuyucu