Günlük hayatımız içinde pek çok duyguyu deneyimleriz. Bazı duygularımızın hiç farkında bile olmazken bazı duygularımızı büyük bir coşkuyla yaşarız. Duygular arasında iyi-kötü ayrımı yapılmamalı, cümlesini hep tekrarlıyoruz fakat yaşadığımız zorlayıcı duyguları yönetebilmek için de çoğu zaman bir desteğe ihtiyaç duyarız. Biz yetişkinler için hal böyleyken bir çocuğun dünyasından duygulara baktığımızda gördüklerimiz biraz daha karmaşık bir duruma bürünebilir. Duyguları tanıma ve anlamlandırma becerisini erken yaşta kazanan çocukların kurdukları temasların da daha sağlıklı ilerlediği bir gerçektir.
Bugün öfke duygumuza yakından bakacağız.
Öfke de diğer tüm duygularımızda olduğu gibi günlük hayatımızda sıkça temas ettiğimiz duygularımızdan biridir. Öfkeye olan temasımızda çoğunlukla onu bastırma, yok sayma ya da dönüştürme eğiliminde oluyoruz. Bu belki de geliştirdiğimiz otomatik bir tepkidir. Kendimize sorabileceğimiz birkaç soru bu noktaları görmemizi kolaylaştıracaktır.
Ben bir yetişkin olarak öfkeyi nasıl deneyimliyorum?
Bir ebeveyn olarak çocuğum öfkeyi deneyimlerken ona nasıl yaklaşıyorum/bende uyandırdığı duygular neler?
En temel duygularımızdan biri olan öfke duygusu çeşitli durumlarda verilen normal bir tepkidir. Çocukların dünyasında öfkeye baktığımızda; engellenme, hayal kırıklığına uğrama, yaşadığı stres unsurlarını anlamlandıramama ve yönetememe gibi durumlarda ortaya çıktığını görebiliriz. Tüm bunlar ışığında biliyoruz ki öfke; her bireyin yaşadığı ve farklı şekillerde yansıttığı, zaman zaman da kontrol etmekte ve yönetmekte zorlanabildiği bir duygudur.
Çocuklar öfkeyi farklı davranışlarla dışa vururlar. Yaşadıkları öfke nöbetleri sırasında ebeveynlerin yaklaşımı süreci ve sonraki dönemleri yönetebilmek adına oldukça kıymetlidir. Çocuğumuzun öfke gibi güçlü ve bazı anlarda yıkıcı bir duyguyu deneyimlediği sırada bunu yönetmek konusunda ebeveyn olarak kendimizi sıkışmış hissetmemiz son derece doğaldır. Bir an önce bir şeyler yapmak isteyebilir ve öfkenin bir balon gibi sönmesini bekleyebiliriz; bazı anlarda öfkeyi dindirmek için attığımız tüm adımların durumu daha da artırmasıyla büyük bir hayal kırıklığı yaşayabiliriz. Gelin öfke atakları sırasında neler yapabileceğimize birlikte bakalım!
ÖFKE DUYGUSUNA NASIL YAKLAŞABİLİRİZ? EBEVEYNLERE ÖNERİLER
- Öncelikle çocuğun öfkeyi deneyimlediği süreçte en çok ihtiyaç duyduğu şey yanında sakin kalan ve tüm duygularına alan açarak onu kucaklamaya hazır ebeveynlerinin varlığıdır.
- Öfkeliyken sizi dinlemekte zorlanabilir, bağırabilir ya da farklı tepkiler verebilir. Paniklemeden durumu yönetebileceğinize güvenebilir ve bunu çocuğunuza da hissettirebilirsiniz.
Duygusunu deneyimleyebilmesine izin vermek son derece kıymetlidir. Unutmamalıyız ki buradaki amacımız öfkeyi bastırmak ya da dönüştürmeye çalışmak değildir.
- Çocuk öfke krizi yaşadığı sırada ona hatasını göstermeye çalışmak, uzun ve mantıklı açıklamalar yapmak işlevsel değildir. Bununla birlikte öfke krizi sonrasında istediğini elde etmemelidir. Öfkenin dinmesi için atılan bu adımlar durumun daha da pekişmesine yol açacaktır.
- Henüz kendi duygularını regüle edebilecek beceriye sahip olamadıkları dönem, ebeveyn rehberliğine en çok ihtiyaç duydukları dönemdir. “Git odana sakinleş.” Gibi cümleler sürece destek olmayacaktır. Yanlarında var olmanız bile büyük bir adımdır.
- Elbette öfkeyi sağlıklı bir şekilde dışa vurmak da çok kıymetlidir. Çocuğun kendisine, çevresine ya da eşyalara zarar verdiği noktalarda sınır koymamız ve müdahale etmemiz gerekir. Sık sık öfke nöbeti yaşanıyorsa altta yatan nedenleri bulmak gerekli noktalarda iş birliği içinde ilerlemek çocukların sağlıklı bir kişilik gelişimi için önemlidir.
Sakin anlarda da öfke üzerine konuşabilir neler yapabileceğinizi birlikte belirleyebilirsiniz. Örneğin çocuğunuzla birlikte bir sakinleşme kutusu oluşturabilir içine duyularını harekete geçirecek ve duygusunu düzenlemesine yardımcı olacak materyaller koyabilirsiniz.
Unutmamalıyız her çocuğun tıpkı bireysel özelliklerinde olduğu gibi duyguları deneyimleme biçimi de birbirinden farklıdır. Onu en iyi tanıyan ebeveynleri olarak gözlemleriniz doğrultusunda yatışma becerilerine yardımcı olabilirsiniz.
KİTAP ÖNERİLERİ 😊
Küçük Duygusal Nokta
Bazen Olur Böyle- Biraz Kızdım Sanki
Tüm duyguları kucaklayabildiğimiz keyifli günler diliyorum.
Psk. Dan. Beyza Dokuyucu