OKUL ÖNCESİ DÖNEM DİL GELİŞİMİ
Çocuklar yaşamın ilk yıllarından itibaren çevreleriyle iletişim kurmaya başlar. Bununla birlikte dil gelişimi; çocuk gelişiminde kritik öneme sahip gelişim alanlarından biridir.
Dil gelişimi son derece karmaşık ve kapsamlı bir süreci içine alır. Elbette çocuklar bu gelişim sürecini aşama aşama olarak ilerletebilecekleri güce sahiptir. Fakat bunun gerçekleşebilmesi için çok fazla uyarana ihtiyaçları vardır. Bu konuda yanılgıya düştüğümüz en önemli konu da dijital materyallerle dil gelişimi sürecinin desteklenebileceği düşüncesidir. Eğitici içerik adı altında sunulan birçok içerik dil gelişimi için destekleyici konumda değildir. Çocuklar etkileşime geçemedikleri dijital içeriklerden dili etkili bir şekilde edinemezler.
Bu uyaranların dijital materyallerden ziyade doğrudan gerçek insanlarla sosyalleşebilecekleri alanlardan gelmesi oldukça kıymetlidir.
Bebeklerin dünyayla ilk temas ettikleri andan itibaren çevreleriyle kurduğu iletişim şekli gelişim dönemleri içerisinde farklılık gösterir. Ebeveyn olarak dil gelişimini destekleme konusunda yapabileceklerimize geçmeden önce gelin gelişim dönemleri içerisinde dil gelişimi aşamalarına bakalım.
Agulama-babıldama dönemi (0-6 Ay): Ağlama, bebeğin çevresiyle kurduğu ilk iletişimde en önemli araçtır. Babıldama çocuğun, ünlü ve ünsüz heceleri seslendirebildiği evredir.
Heceleme-çağıldama Dönemi (6-12 Aylar): Çocukların çevrelerinden duydukları sesleri kendi kendilerine tekrarladıkları dönemdir.
Tek sözcük Dönemi (12-18 Aylar): Çocuğun gerçek anlamda konuşmaya başladığı dönemdir. Bu dönemde çocukların çıkardıkları tek sözcükler çok anlamlıdır ve tek sözcük kullanımıyla çok şey anlatılmaya çalışılır.
Telegrafik Konuşma Dönemi-iki kelimenin birleştirilmesi (18-24 Aylar): 18-24 ay çocukların sözcük dağarcığında ciddi bir artışın görüldüğü dönemdir. Bu dönemde çocuklar iki kelimelik cümleler kurmaya başlarlar. 2 yaş civarında çoğu bebek 50 kelime kullanır.
İlk Gramer Süreci (24-60 Aylar): Çocukların dil gelişimin hızla arttığı ve kurallı cümlelere geçiş yaptıkları dönemdir. Çocuklar üç ya da daha fazla kelimeden oluşan cümleler kurabilir. Konuşma ve soru sormada artışın görüldüğü evredir.
ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİMLERİNİ DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPMALIYIZ?
Çocuk gelişimi sürecinde dil gelişimi kritik bir öneme sahiptir. Bu bilgiden hareketle pek çok ebeveyn dil gelişim sürecini desteklemek için neler yapabileceği konusunu merak eder. Gelin hep birlikte çocukların dil gelişimi süreçlerini desteklemek için neler yapabileceğimize bir bakalım.
İyi Bir Rol Model Olun
Çocuklar için en doğal öğrenme gözlem ve taklit yoluyla gerçekleşir. Dil gelişimini destekleme noktasında ebeveyn olarak en iyi adımı çocuklarımıza iyi birer rol model olarak atabiliriz. Günlük akış içerisinde karşılaştığınız nesneler ve durumları çocukların dil gelişimi için doğal öğretici olarak kullanabilirsiniz.
Nesneleri tanımlayıcı ifadeler kullanabilirsiniz. Örneğin “Şu kırmızı arabaya bak ne kadar hızlı!” Şeklinde kuracağınız cümleler çocuğunuzun kelime haznesini geliştirmeye destek olacaktır.
Çocuğunuz sizinle konuşurken dikkatlice dinlemeye ve sözünü kesmemeye özen göstermeniz de oldukça kıymetlidir. Cümleleri onun yerine tamamlayan ebeveynler olduğu sürece çocukların ifade etme becerilerinin gelişimi daha yavaş ilerleyecektir.
Kitapların Gücünden Yararlanın
Erken dönemlerden itibaren çocuklara okunan kitaplar dil gelişimi için son derece etkilidir. Özellikle son dönemlerde oldukça sık bahsettiğimiz etkileşimli okuma yöntemi çocuğu konuşmaya teşvik etmek için önemlidir. Kitap okuma sürecini daha keyifli hale getirmek ve çocuğun ilgisini de çekebilmek için kitaptaki karakterler arasındaki geçişlerde ses tonunuzu farklılaştırabilir, sorular sorarak çocuğunuzu okuma sürecinde etkin hale getirebilirsiniz.
Bununla birlikte çocuğunuzla aynı ortamdayken karşılık bekleme amacı olmadan çocuğun yaptıklarını sözel olarak ifade edebilirsiniz. Örneğin, “Oynamak için mavi arabayı seçtin, onu çok hızlı sürüyorsun.” gibi cümleler kullanabilirsiniz. Böylece çocuğun deneyimini anlamlandırmasına yardımcı olabilirsiniz.
Bol Bol Oyun Oynayın
Oyun çocuğun en önemli dil aracıdır. Bu sayede oyunları harika dil aktiviteleri olarak kullanabilirsiniz. Çocuğun gelişimine ve ilgisine yönelik merak uyandıran oyunlarla çocuğunuzun dil gelişimini destekleyebilirsiniz.
Sevgiyle kalın.
PSK. DAN. BEYZA DOKUYUCU