Çocuklarda Beden Farkındalığı: Kendini Tanımanın İlk Adımı
Gelişimsel süreç içinde çocuklar çevreyi ve kendilerini keşfeder. Gelişimin tüm
alanlarında kritik bir dönem olan okul öncesi dönemde çocukların kazandığı
deneyimler, hem fiziksel hem de psikolojik gelişimlerinin temelini oluşturur. Beden
farkındalığı, bu sürecin en önemli yapı taşlarından biridir. Beden farkındalığı;
çocuğun kendi bedenini tanıması, bedeninin sınırlarını anlaması ve bu sınırları
koruyabilme becerisi kazanması anlamını taşır. Aynı zamanda çocuğun hareketlerini
kontrol edebilmesi, vücut bölümlerini tanıması ve bedenine yönelik olumlu bir algı
geliştirmesiyle de yakından ilişkilidir.
Bebeklikten itibaren çocuklar dünyayı bedenleri aracılığıyla tanımaya başlar. İlk
aylarda ellerini, ayaklarını keşfetmeleri; yüzlerini elleriyle incelemeleri bu
farkındalığın ilk adımlarıdır. Emekleme, yürüme, tutma gibi fiziksel becerilerin
gelişimiyle birlikte çocuklar bedenlerinin neler yapabileceğini fark etmeye başlar.
Bu süreçte dokunmak, hissetmek, hareket etmek çocuğun bedenini tanımasına
yardımcı olur.
Beden farkındalığı yalnızca fiziksel bir gelişim değildir. Aynı zamanda çocuğun
duygusal dünyasıyla da iç içedir. Bedenini tanıyan çocuk, zamanla bedeninin verdiği
sinyalleri de okumayı öğrenir. Acıktığını, yorulduğunu, korktuğunu ya da mutlu
olduğunu bedeninin tepkileriyle ifade edebilir. Bu beceri, duygusal farkındalık için
oldukça kıymetlidir.
Beden farkındalığının kapsamı oldukça geniştir. Çocuklarda sınır ve mahremiyet
bilincinin oluşması noktasında da beden farkındalığı gelişimi rol oynar. Bedeninin
sınırlarını bilen ve bu konuda bilinç kazanan çocuk, başkalarının bedenine saygı
duymayı ve kendi bedenine yönelik istenmeyen temaslara karşı “hayır” demeyi
öğrenebilir.
Çocuklarda beden farkındalığının gelişmesinde ebeveynlerin ve bakım verenlerin
rolü büyüktür. Çocukların bedenleriyle kurdukları ilişki, büyük ölçüde
öğrendikleriyle şekillenir. Bu nedenle çocuğa bedeni hakkında destekleyici ve sevgi
dolu bir dil kullanmak, beden algısının sağlıklı gelişmesini sağlar.
Ailelerin günlük hayatlarında çocuklarının beden farkındalığını destekleyebileceği
birçok doğal yol vardır. Örneğin, ayna karşısında birlikte vakit geçirmek, bedenin
bölümlerini oyun yoluyla, dans ve şarkılarla öğretmek hem eğlenceli hem de öğretici
yöntemlerdir. Aynı zamanda çocuklara duygularını tanımayı öğretirken
bedenlerinin bu duygulara nasıl tepki verdiğini konuşmak da oldukça faydalıdır.
“Korktuğunda kalbin daha hızlı atıyor mu?” gibi sorularla çocuklar hem duygularını
hem de bedenlerini daha iyi tanıyabilir.
Beden farkındalığı, çocuğun kendini tanıma sürecinin merkezinde yer alır.
Unutulmamalıdır ki, kendi bedenini tanıyan, anlayan ve kabul eden bir çocuk;
kendine güvenen, sınırlarını bilen ve başkalarının sınırlarına saygı duyan bir birey
olma yolunda ilk ve en sağlam adımını atmıştır.
Sevgiyle kalın.
Psk. Dan. Beyza DOKUYUCU
