OKULA UYUM (ORYANTASYON) SÜRECİ
Okulun ilk günlerinde ebeveynler ve çocuklar birçok farklı duyguyu bir arada yaşar. Okul çocuklar için bambaşka bir dünyadır ve bu dünyanın içine adım atıyor olmak çocuklarda heyecan, kaygı ve korku hislerini doğurabilir. Elbette bu yeni yolcukta ebeveynler de çocukları ile benzer hisler taşıyabilir. Sürecin nasıl ilerleyeceğine dair merak ve endişe duyabilir. Tüm bunların doğal bir süreç olduğu unutulmamalıdır.
Her birimizin birbirinden farklı oluşu gibi her çocuğun okula uyum sağlama süreci de farklıdır. Bu nedenle oryantasyon sürecinde çocukların güvenli bağlandıkları bir yetişkinden destek almaları önemlidir. Okula uyum sürecinde kademeli bir geçiş sürecin daha sağlıklı ilerlemesi için son derece gereklidir. İlk günlerde ebeveyn çocuğuna yakın bir yerde oturarak çocuğun öğretmeniyle oyun oynamasını izleyebilir. İkinci gün ebeveyn biraz daha uzak bir noktadan çocuğu izleyebilir bu noktada çocuk için okulu keşfetme süreci de başlar. Üçüncü gün anne çocuğu da bilgilendirerek okul dışında fakat yakın bir mesafede bekleyebilir. Bundan sonraki süreçlerde yarım günlük ve daha sonra tam günlük yumuşak geçişlerle çocuğun okula uyumu sağlanabilir.
Çocukların ilk günden okula alışmasını beklemek çok gerçekçi bir beklenti değildir. Çocuğun okul içindeki rutinlere, öğretmenine ve arkadaşlarına alışabilmesi, okula rahatça gelebilmesi, uyuyabilmesi ve yemek yiyebilmesi için en az 1 ay gibi bir süreye ihtiyaç vardır.
ORYANTASYON SÜRECİNDE ÇOCUĞA NASIL YAKLAŞMALIYIZ?
Ebeveynler oryantasyon sürecinde nasıl davranmaları gerektiğine dair büyük bir kafa karışıklığı yaşayabilir. Şimdi gelin oryantasyon sürecinde yapabileceklerimizi birlikte inceleyelim.
* Okula başlamak çocuklar için yepyeni bir deneyimdir. Bu nedenle bu süreçte üst üste farklı değişiklikler eklenmemeye özen gösterilmelidir.
* Okula giderken çocuğa söylenen “seni okula bırakıyorum.” cümlesiyle çocuklar bırakılabileceklerini düşünür. Bu durum kaygı yaratabileceği için bunun yerine “seni okula götürüyorum, okula gidiyoruz.” gibi cümleler kurulabilir.
* Okulun ilk zamanlarında çocukları yemek yemeleri ve uyumaları için zorlamak sürecin aksamasına neden olabilir. Okul çocuklar için farklı bir dünyadır ve buraya adapte olmak biraz zaman alabilir. Okulu uyku ve yemek için zorlanan bir yer olarak algılayan çocuklarda okula gitmek istememe gibi durumlar gözlemlenebilir.
* Bu süreçte çocuğun öğretmeniyle bağ kurabilmesi oldukça önemlidir. İhtiyaçlarının öğretmeni tarafından da karşılanabileceğini kavradıkça çocuğun güven duygusu da gelişecektir. Ebeveynler çocuğa öğretmeninin heyecanla onu beklediğini vurgulayabilir.
* Okul kapısında uzun vedalar süreci daha da zorlaştırabilir. Bu nedenle kapıda uzun konuşmalar yapılmamalı vedalar kısa tutulmalıdır.
* Ebeveynlerin bu süreçte kendi duygularını regüle edebilme becerisi son derece önemlidir. Çünkü çocuklar tıpkı bir sünger gibi ebeveynlerinin duygularını emer. Ebeveynlerin okula başlama ile ilgili endişe ve kaygılarını çocuklarına yansıtmamaya özen göstermesi gerekir.
* Çocukların rutinlere alışması zaman alır fakat rutinleri çok severler. Okula uyum sürecinde yapılacakları daha somut bir yerden (örneğin çizerek ya da resimlerden yararlanabilirsiniz.) aktarmak çocuk için de daha net olacaktır. Sabah uyanma anından gün sonuna kadar yapılacakları aşama aşama resmedebilir ve üzerine konuşabilirsiniz.
* Okuldan sonra çocuklara çok fazla soru sormak geri çekilmelerine neden olabilir. Bu nedenle uzun cümlelerle açıklama yapmaktan uzak durulmalıdır. “Anne ve babalar işe gider çocuklar da okula.” Gibi daha kısa ve net cümleleri tekrar tekrar kullanabilirsiniz.
* Okula gitmek istemeyen çocuğa karşı ebeveynlerin kararlı ve tutarlı olması da oldukça önemli bir konudur. Bugünlük gitmese de olur gibi bir yerden yaklaşmak sürecin aksamasına ve davranışın kalıcı hale gelmesine neden olabilir.
* Okul çocukların duyguları ile baş etmeyi deneyimledikleri bir yerdir. Zorlandığında hemen gelip seni alırım, demek yerine zorlu duygularla kalabilmesi ve çocuğun duygularını yönetmeyi öğrenmesi için alan açarak öğretmeninden destek alabilirsiniz.
Unutulmamalıdır ki okula uyum süreci bir yolculuktur. Her çocuğun mizacı, aile yapısı ve ilişki kurma stili farklıdır. Bu nedenle bazı çocuklar sürece daha kolay uyum sağlarken bazıları zorlanabilir. Ailelerin sürece hazır olmaları da uyum sürecini etkileyen önemli konular arasında yer alır.
Psk. Dan. Beyza Dokuyucu