Minik adımlar okulda…
Çocukluk ve ergenlik dönemi insan hayatında en fazla değişme ve gelişmenin olduğu dönemdir. Bu dönemde yaşanan gelişimsel değişimler yalnızca içinde bulunulan dönemi değil, yaşamın tamamını etkilemektedir. Özellikle ilk 5 yıl çocuğun kişilik, zeka ve duygusal gelişimi için çok önemlidir. Bu dönemde; dil, psikomotor, bilişsel ve sosyo-duygusal gelişim alanlarını destekleyen okul öncesi eğitim kurumları çocuğun hayatında önemli bir yere sahiptir. Okul öncesi kurumlar çocuğun; Sosyalleşmesini sağlar.
Akranlarını ve öğretmenini model olarak yaşından beklenen davranışları sergilemesini sağlar.
Grupla birlikte sosyal kurallara uyarak hareket etmesini sağlar.
Bağımsız olarak yemek yeme, tuvalet vb. ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar.
Paylaşma, yardımlaşma, işbirliği gibi pro-sosyal davranışların gelişmesini sağlar.
Tüm bunlara bağlı olarak özgüven kazanmalarını sağlar.
Şimdi gelelim okulun ilk günlerine…
Okulun ilk günlerinde çocuklarınız sizden, siz çocuklarınızdan ayrılırken bazı zorluklar yaşadınız. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki bu çok normal bir süreçti. Sizlerin kaygıları zaman içinde devam ettiğiniz kuruma duyduğunuz güven ve çocuklarınızda gözlemlediğiniz ilerleme ile yok olacaktır. Gelin biz bu yazımızda çocuklarımızın kaygısını anlayalım ve neler yapmamız gerektiğini biraz daha ayrıntılı konuşalım.
Çocuklar ilk günlerde neden kaygılıydı?
Alıştıkları ve güven duydukları ortamdan (evlerinden) ve kişilerden (ebeveynlerinden)ayrıldıkları için kafalarında bazı sorular oluşmuştu. Peki bu sorular nelerdi?
- Beni geri alacaklar mı?
Çocuklarda zaman kavramı tam olarak oluşmadığı için okulda ne kadar süre kaldıklarını ve ne zaman geri alınacaklarını anlayamayabilirler. Okulun ilk günlerinde kısa süreli (1-2 saat) kalmalarını bu sebeple istiyoruz. Aşamalı olarak artan süre, alışmalarını ve her gün eve döndüklerini anlamalarını kolaylaştıracaktır.
İhtiyaçlarım karşılanır mı?
Çocuğunuzun ihtiyaçları (yemek yemek, tuvalet vb.) evde tanıdığı, bildiği kişiler tarafından karşılanıyordu. Ancak şimdi öğretmenleri tarafından karşılanıyor. İşte bu sebeple okulda da kimden ve nasıl yardım isteyeceğini anlatmak çok önemlidir çünkü çocuğunuz, ihtiyaçlarını söylemeye çekindiği için okula gelmek istemiyor olabilir.
- Yeni kurallar
Evde çoğu zaman çocukların istekleri hemen yerine getiriliyordu. Okulda ise bir düzen ve çeşitli kurallar var. Örneğin yemek zamanı lego oynamak isteyen çocuk buna izin verilmediğinde buranın sıkıcı bir yer olduğunu düşünebilir. Ancak 1-2 ay içinde anaokulunun düzeni çocuklar tarafında içselleştirilmektedir. Daha sonra çocuğunuz ona çizilen sınırlar içindeki özgür zamanının keyfini çıkartmaya başlayacaktır.
Peki bu süreçte ebeveynler ne yapmalı?
• Çocuklar çok kısıtlı yaşam deneyimlerine sahiptir ve onlar için neyin iyi neyin kötü olduğuna karar vermekte zorlanırlar. Bu sebeple sizin hislerinize göre hareket ederler. Yani sizin hareketlerinize, yüzünüzdeki ifadeye göre karar verirler. Okulun ilk günleri sizler içinde oldukça stres verici olabilir. Ancak bunu çocuğunuza yansıtmamak önemlidir. Çünkü çocuğunuz şu mesajı alır: ‘‘Annem endişelendiğine göre ters giden bir şey var.” Bu sebeple kaygılı bir yüz ve davranışlardan olabildiğince kaçınmak çok önemlidir.
Çocuklar yapı itibariyle yeni olay ve durumlara biz yetişkinlere göre daha kolay alışırlar. Okula gitmemek için ağlayan, ısrar eden çocuklarınızın duygularına tercüman olabilirsiniz. Örneğin, “Biliyorum benden ayrıldığın için üzülüyorsun, belki buralar sana yabancı geliyor yeni kişiler var ondan dolayı endişelendin, ağlıyorsun.” gibi bir konuşma yapabilirsiniz. 1-2 cümle ile okula gitmesi gerektiği ve zamanla seveceğini söylemek doğru bir yaklaşım olur. Burada dikkat edilmesi gereken yalvarır bir tarz ya da inatlaşmaya sebep olan fazla otoriter bir tarz kullanmamaktır.
• Evde daha esnek kurallar vardı ancak çocuğunuz okulda farklı kural ve sorumluklarla karşılaştı. Daha öncede belirttiğim gibi bu kurallar zamanla çocuklar tarafından içselleştiriliyor ancak bu süreci daha da kolaylaştırmak için kendi yemeğini yemek, ayakkabılarını, kıyafetlerini giymek, dişlerini fırçalamak gibi okul içindeki yeni görevleri evde de uygulamak faydalı olabilir.
• Çocuğunuzu okul yaşantısıyla ilgili olumlu cümlelerle bilgilendirebilirsiniz. Artık okula başladın istediğini yapamazsın gibi olumsuz yüklemeler yapmak korku duygusuna neden olacaktır. Kendi hoş okul anılarınızı paylaşabilirsiniz. Olumlu bir okul algısı oluşturmak okula alışma sürecinde yardımcı olacaktır.
• Duygularını ifade etmesi için çocuğunuza fırsat vermek, okula alışma sürecinde oldukça önemlidir. Çocuğunuz yaşıtı olan bu kadar fazla çocukla daha önce bir araya gelmemişti ve henüz onları tanımıyor. Bir sorun yaşadığında örneğin bir arkadaşı oyuncağını aldığında nasıl davranması gerektiğini bilmiyor. İşte burada öğretmenin doğru yönlendirmesi ile duygularını ifade etmeyi öğrenecek. Yine zaman içinde birbirlerini tanıyıp, oyun arkadaşları edinme fırsatları olacak. Sizde evde çocuğunuzu, olumlu ve açık uçlu sorular sorarak duygularını ifade etmesi için teşvik edebilirsiz.
Vedalaşma sırasında nelere dikkat edelim?
- Gergin ve tedirgin davranışlar sergilemeyelim.
- Sizin de neşeli ve istekli olduğunuzu hissettirelim.
- Çocuğunuzu ne zaman okuldan alacağınızı net bir şekilde ifade edelim.
- Vedalaşmayı uzun tutmayalım.
Son olarak okula alışma sürecinde en önemli şeyin öğretmen- aile- öğrenci arasındaki dayanışma ve iletişim olduğunu belirterek yazımı sonlandırıyorum. Sevgiler…
Psk. Ezgi AKÇAKOCA